Persoonlijkheidsproblematiek bij mensen met lichte verstandelijke beperking (LVB)

Bij cliënten met een licht verstandelijke beperking (LVB) is het vaak erg moeilijk te onderscheiden waar sociaal niet-aangepast, niet op de ander afgestemd gedrag vandaan komt. De gevolgen van een verstandelijke beperking en de gevolgen van tekorten in de sociale en emotionele ontwikkeling kunnen een forse overlap vertonen met de kenmerken van een persoonlijkheidsstoornis. Maar al te vaak is in de beschrijvende diagnostiek ook al een persoonlijkheidsstoornis als classificatie opgenomen.

Wanneer iemand met een LVB gedragskenmerken van een persoonlijkheidsstoornis vertoont, lopen veel diagnostici vast omdat er nog erg weinig bekend is over deze dubbele diagnose, over het onderscheid tussen 'tekort' en 'stoornis'. Er is nauwelijks wetenschappelijk onderzoek naar gedaan en de gebruikelijke theoretische kaders over persoonlijkheidsstoornissen schieten tekort. Daarbij zijn de diagnostische instrumenten niet geschikt voor afname bij mensen met een beperkt begripsvermogen.

Ook op het gebied van behandeling zijn er weinig wetenschappelijk en effectief bewezen interventies specifiek voor cliënten met een LVB en persoonlijkheidsproblemen. Toch kunnen mensen met LVB profijt hebben van de gebruikelijke behandelmethoden. Voorwaarde is dan wel dat bestaande interventies afgestemd worden op de leerstijl die samenhangt met de LVB. Behandelvormen moeten aangepast worden aan de mogelijkheden, behoeften en beperkingen van mensen met LVB.

Klassikaal

We verwachten de uitvoering dit najaar klassikaal te kunnen verzorgen, omdat deze cursus zich onvoldoende leent voor online lessen. Uiteraard volgen we de coronamaatregelen nauwgezet en houden we je op de hoogte.

Bij inschrijving op één dag voor drie of meer activiteiten met accreditatie i.h.k.v. de (her)registratie Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP of NVO Orthopedagoog-Generalist, krijg je 10% korting per cursus. Gebruik op je inschrijfformulier kortingscode NIPNVO.

Wat leer je?

• Je leert vanuit verschillende perspectieven te kijken en krijgt handvatten voor een systematisch diagnostisch onderzoek, indicatiestelling en therapeutische behandeling vanuit diverse therapievormen zoals schematherapie, cognitieve gedragstherapie en cliënt-centered psychotherapie.
• Meer specifieke doelen m.b.t. diagnostiek
• Vanuit een meer ontwikkelingspsychologisch georiënteerd model inzicht geven in:

• de verhouding tussen een beperkte persoonlijkheidsontwikkeling (vanuit het handicapmodel) en gestoorde persoonlijkheidsontwikkeling (= differentiaaldiagnostische overwegingen)
• onderzoeksmethodische overwegingen en mogelijkheden
• de valkuilen in de diagnostiek van psychopathie
• Meer specifiek doel m.b.t. indicatiestelling:

• handvatten krijgen in de onderbouwing voor een indicatie voor therapie; welke behandeling, in welke opbouw, met welke behandeldoelen
• Meer specifieke doelen m.b.t. behandelen

• Je leert vanuit een ontwikkelingsgericht perspectief qua behandeling af te stemmen op mensen met een LVB en persoonlijkheidsproblematiek. Het gaat hierbij om afstemming op specifieke cognitieve, sociale, emotionele en persoonlijkheidskenmerken, passend bij de ontwikkelingsleeftijd.
• Je krijgt zicht op hoe je als behandelaar creatief kunt insteken bij de cliënt middels diverse therapeutische interventies passend bij de kalenderleeftijd en tegelijkertijd bij de ontwikkelingsleeftijd.

Doelgroep

Deze cursus is toegankelijk voor professionals

• die goed op de hoogte zijn van concepten met betrekking tot de diagnostiek van verstandelijke beperking
• die goed op de hoogte zijn van de behandelprincipes en -mogelijkheden bij mensen met een verstandelijke beperking, ten minste op het niveau van de basisopleiding van de VGCt

Heb je bij ons de postmaster opleiding (SG)LVB afgerond? Dan ben je zeker goed voorbereid om deze cursus te volgen.

Inhoud

Dag 1

a. Diagnostiek van de persoonlijkheidsontwikkeling bij mensen met een VB:

• begripsbepaling in verband met de verstandelijke ontwikkelingsstoornis (DSM-5)
• stand van zaken met betrekking tot persoonlijkheidsdiagnostiek; in literatuur, richtlijnen wetenschappelijk onderzoek
• diagnostische modellen
• handicap en een ontwikkelingspsychologisch onderzoeksmodel: sociale en emotionele ontwikkeling centraal
• beschrijvende modellen
• risicofactoren voor het ontstaan van persoonlijkheidsproblemen
• differentiaal diagnostisch redeneren (comorbiditeiten)
• richtlijnen in het diagnostisch onderzoek naar persoonlijkheid bij mensen met een LVB

b. Indicatiestelling voor behandeling, op basis van:

• cliënt-kenmerken
• therapie-kenmerken
• therapeut-kenmerken

Dag 2

b. Vervolg: indicatiestelling voor behandeling

c. Behandeling:

• algemene aandachtspunten bij behandeling van cliënten met LVB
• aandachtspunten bij behandeling van cliënten met LVB en persoonlijkheidsproblematiek, o.a. attitude
• bespreken, vertalen en afstemmen van diverse therapievormen, zoals (dialectische) gedragstherapie, ACT op LVB 
• verdieping m.b.t schematherapie specifiek voor cliënten met LVB en persoonlijkheidsproblematiek
• werkvormen afwisselend zowel theoretisch als interactief

Tien werkdagen voor de cursus dien je een casus in met een geformuleerde vraagstelling m.b.t. diagnostiek en/of behandeling van een cliënt met een LVB en persoonlijkheidsproblematiek. De casus wordt verwerkt in het lesschema en besproken gedurende de cursus.

Toetsen

Tien werkdagen voor de cursus dien je een casus in met een geformuleerde vraagstelling m.b.t. diagnostiek en/of behandeling van een cliënt met een LVB en persoonlijkheidsproblematiek.