Online workshop De polyvagaaltheorie in therapie

Tijdens de introductieworkshop besprak Deb Dana de werking van het autonome zenuwstelsel en de verschillende toestanden ervan: ventraal vagaal (de ervaring van veiligheid en verbondenheid), sympathisch (mobilisatie, activering om te vechten of te vluchten) en dorsaal vagaal (geïmmobiliseerd, afgesloten, ‘donker’). Ze liet zien dat het zenuwstelsel zijn flexibiliteit verliest na traumatische ervaringen en onveilige gehechtheid en gericht raakt op bescherming. Deb leerde de deelnemers hoe ze hun cliënten kunnen helpen om de reactie van hun zenuwstelsel te gaan begrijpen, er vriendschap mee te sluiten en langzaam maar zeker ‘de ladder’ weer te beklimmen.

De verdiepingsworkshop gaat verder waar de vorige workshop ophield. De hoofdonderwerpen die aan bod komen zijn: het gereguleerde systeem, de opbouw van een therapiesessie, werken met stellen, overdracht door de generaties heen, beoordelingsinstrumenten en ervaringen die het individuele overstijgen. Tijdens de workshop zal er afwisselend worden gefocust op theorie en praktijk.

Module 1: Het gereguleerde systeem: een polyvagale handleiding voor gezonde homeostase

Het autonome zenuwstelsel bepaalt voor een groot deel de manier waarop we het dagelijks leven ervaren. In therapie werken we veel met de overlevingsresponsen van cliënten en helpen we hen om hun traumatische verleden tot rust te brengen. Het autonome zenuwstelsel reguleert echter ook gezonde homeostase. Vagale tonus is een marker van welzijn.

In deze module gaan we onderzoeken wat de fysieke en psychische voordelen zijn van een autonoom zenuwstelsel dat aangestuurd wordt door de ventrale vagus. Je leert hoe je het gereguleerde systeem in kaart kunt brengen.

Module 2: De therapiesessie als reis door het autonome zenuwstelsel

Traumaverhalen worden zichtbaar in de ontregeling van de sympathische toestand en de dorsale vagale toestand – de plekken waar het zenuwstelsel ons heen brengt om te overleven. Tijdens therapiesessies, waarin we onze cliënten helpen om regulerende energie naar die plekken te brengen, worden oude neurale verwachtingen doorbroken en worden er nieuwe zenuwbanen gevormd. De oude plekken voelen vertrouwd voor cliënten. Dit is waar ze zich beschermd hebben gevoeld. Wanneer ze er echter samen met ons naartoe gaan, betreden ze ze op een nieuwe manier en beginnen ze een nieuw verhaal te creëren.

In deze module gaan we aan de slag met de basiselementen van een polyvagaalbewuste sessie. Stap voor stap gaan we bekijken hoe een sessie vorm kan krijgen vanuit een polyvagaal perspectief: vanaf het verwelkomen van de cliënt en het bespreken van zijn of haar gemoedstoestand en de uitdagingen die er op dat moment spelen tot aan het afscheid nemen en de uitnodiging om tussen de sessies in te oefenen en ‘te spelen’ met het opnieuw vormgeven van het zenuwstelsel.

Module 3: Werken met stellen

Verbinding met een ander mens is een biologische noodzaak. Je veilig voelen bij iemand anders is essentieel voor je fysieke en psychische welbevinden. Wanneer stellen in therapie komen, zitten ze vaak vast in relationele beschermingspatronen die ze niet kunnen reguleren via hun eigen zenuwstelsel of via coregulatie met hun partner. Het is dan de verantwoordelijkheid van de therapeut om te fungeren als een bron van regulatie.

In deze module leer je hoe je de impliciete signalen van veiligheid en gevaar die heen en weer worden gezonden tussen het zenuwstelsel van beide partners kunt detecteren. Je leert hoe je kunt werken met twee ontregelde systemen en hoe het ventrale vagale systeem kan worden ingeschakeld om de overlevingsresponsen te doorbreken.

Module 4: Verleden, heden, toekomst: een polyvagale visie op intergenerationele patronen

De polyvagaaltheorie kan ons meer leren over de krachtige invloed van de familie van herkomst op de vorming van het autonome zenuwstelsel. Intergenerationele overdracht van trauma kunnen we zien als een overdracht van overlevingsresponsen en ontregeling. Zo beschouwd wordt duidelijk hoe patronen van verbinding en bescherming een erfenis kunnen zijn die van generatie op generatie wordt doorgegeven.

In deze module onderzoeken we de intergenerationele overdracht van ontregeling. Je leert hoe je ervoor kunt zorgen dat het patroon wordt doorbroken en dat er een nieuw verhaal wordt geschreven – een verhaal over veiligheid – waardoor er aan volgende generaties geen disregulatie maar juist regulatie kan worden doorgegeven.

Module 5: Veranderingen in het autonome zenuwstelsel monitoren

Verandering is geen eenmalige gebeurtenis. Het is een levenslang proces, waarbij er voortdurend reorganisatie van het autonome zenuwstelsel plaatsvindt. Om patronen van het zenuwstelsel te monitoren en te beoordelen, zijn er instrumenten nodig die de veranderingen in de loop van de therapie kunnen meten.

In deze module maak je kennis met verschillende van dergelijke instrumenten. Je leert hoe je ze kunt introduceren en gebruiken in de therapie.

Module 6: Voorbij onszelf: overstijgende ervaringen

Ontzag, dankbaarheid en verheffing zijn ervaringen die ons voorbij onze individuele ervaring brengen naar een gevoel van verbondenheid met iets wat groter is dan onszelf. Ook deze ervaringen vinden hun oorsprong in het autonome zenuwstelsel en maken een belangrijk onderdeel uit van het herstelproces van trauma.

In deze module verkennen we de basis van ontzag, dankbaarheid en verheffing in het autonome zenuwstelsel. Je leert wat de effecten ervan zijn op het gevoel van welbevinden en gaat experimenteren met oefeningen die cliënten helpen om zich te verbinden met iets wat verder gaat dan henzelf.