Het brein in onze wereld

Het brein in onze wereld

Sinds de jaren 80 hebben de neurowetenschappen een grote vlucht genomen. Beeldvormende technieken hebben ons veel inzicht gebracht in de relatie tussen hersenen, gedrag en cognitie. We weten nu dat ons functioneren gestuurd wordt door neurale netwerken waarbinnen verschillende delen van ons brein gecoördineerd samenwerken. Deze netwerken zijn plastisch, d.w.z. kunnen veranderen op basis van leerprocessen of veranderingen in de omgeving. Dit geeft ook een ander perspectief op de gevolgen van hersenbeschadiging: door omwegen binnen netwerken en andere neurale compensatiemechanismen is bij een niet al te groot letsel een aanmerkelijk herstel mogelijk. Dit herstel wordt vooral in gang gezet door cognitieve en fysieke oefeningen: een aanpak waarbij de patiënt actief is betrokken. De plasticiteit van de hersenen vormt ook de basis voor de ontwikkeling van het kind en voor het leren van allerlei motorische en cognitieve vaardigheden. We spreken zelfs van “brain based education”. 

De neurowetenschappen leveren ook nieuwe inzichten in talrijke klachten die in onze samenleving vaak voorkomen, zoals zintuiglijke overgevoeligheid, chronische pijn, SOLK (somatisch onverklaarde lichamelijke klachten), PTSS (posttraumatische stress stoornis), tinnitus en focale dystonie (muzikantenkramp). Deze nieuwe inzichten openen wegen naar nieuwe behandelingen.

Bescheidenheid

Toch moeten we bescheiden zijn: we begrijpen nog steeds niet veel van de hersenen. Tien jaar geleden werd het grootschalige Human Brain Project gelanceerd. De werking van de hersenen zou ontrafeld worden door een enorm computersimulatie netwerk te bouwen. En passant zouden we Alzheimer ook wel even oplossen. Daar is helaas weinig van terechtgekomen. Zo ging het project bijvoorbeeld geheel voorbij aan het bestaan van gliacellen, die het overgrote deel van de hersencellen uitmaken. En basisvragen als “Wat is bewustzijn?” en “Hoe werkt het geheugen?” zijn allerminst opgelost.

Dit laat onverlet dat neurowetenschappelijke inzichten inspirerend kunnen zijn. Zelfs de impasse waarin onze samenleving nu verkeert (milieu, ongelijkheid, oorlog, internetmisbruik) kan beschouwd worden vanuit een neurowetenschappelijk perspectief: sommige hersendelen zijn vooral betrokken bij directe behoeftebevrediging (consumeren), andere delen van de hersenen sturen weloverwogen, vooruitziend en plannend gedrag. 

Ben van Cranenburgh

Neurowetenschapper Ben van Cranenburgh heeft zich de afgelopen 50 jaren actief beziggehouden met de toepassingsmogelijkheden van neurowetenschappelijke inzichten. Met elf presentaties door sprekers uit verschillende landen, biedt dit congres een caleidoscoop aan voorbeelden. 

Om nodeloos reizen te verhinderen en milieubelasting te minimaliseren worden de bijdragen van Fabrizio Benedetti (Italië) en Lorimer Moseley (Australië) gegeven in de vorm van een video-presentatie. 

Doelgroep

De doelgroep van het congres is breed: zorgverleners (medici, paramedici, psychologen), docenten en geïnteresseerden