Thematische expertmodule

Zelfverwonding door Els Hufen (GZ-psycholoog en orthopedagoog) en Inge Maters (fysiotherapeut)

Nederland telt ruim 15.600 volwassenen met een verstandelijke beperking en ernstig probleemgedrag (bijvoorbeeld agressie of zelfverwonding), volgens onderzoek van het Nivel in 2019. Dit maakt dat bijna iedereen die in de gehandicapten zorg werkt, vroeg of laat hiermee te maken krijgt.

Zelfverwondend gedrag is een heftige vorm van probleemgedrag bij mensen met een matige of ernstige verstandelijke beperking. de gevolgen voor de cliënt en de omgeving zijn vaak groot.

Zelfverwonding kent diverse oorzaken en wordt beïnvloed door uiteenlopende factoren. Deze factoren zijn verspreid over verschillende gebieden, waaronder de persoon zelf (biologisch, medisch, psychologisch), en de context waarin zij zich bevinden (sociale, fysieke, en organisatorische context), met interacties tussen deze domeinen. Het is van essentieel belang om een brede kijk te hanteren op al deze aspecten.

Daarnaast is de context van zelfverwonding vaak gelaagd, wat betekent dat het meerdere dimensies heeft. Diverse betrokken individuen, organisaties en belanghebbenden brengen elk hun eigen perspectieven, belangen en emoties met zich mee, die allemaal van invloed zijn op de situatie. Het samenwerken van diverse disciplines bij deze complexe zorgvragen is van groot belang.

Als je betrokken raakt bij een casus waarin sprake is van zelfverwonding, is het belangrijk om eerst goed zicht te krijgen op al deze factoren en niet verleid te worden direct in oplossingen te gaan denken. Want dit is wel wat er vanuit de groep of andere direct betrokkenen gevraagd wordt. Omdat er meerdere factoren spelen is het belangrijk dat er altijd interdisciplinair gekeken wordt en dat een gedragsdeskundige de regie houdt over het proces. Vanuit het Centrum voor consultatie en expertise (CCE) is er een duidelijke methodiek hoe een casus waar zelfverwonding een rol in speelt aan te pakken.

In deze module wordt de relatie tussen sensorische informatieverwerking en zelfverwondend gedrag uitgewerkt. Heeft zelfverwondend gedrag een sensorische oorzaak? Kunnen we de zintuigen inzetten in de interventie? Zijn er sensorische/sensomotorische beperkingen die gerelateerd zijn aan het zelfverwondend gedrag? Als therapeut speel je een essentiele rol in de diagnostiek en het zoeken naar adequate en gewenste regulatie strategieën en mogelijke aanpassingen in de context. In deze expertmodule werken we vanuit casuïstiek en analyseren we de interventie mogelijkheden. Deze module is ontwikkeld voor therapeuten die werken met mensen met een verstandelijke beperking.

Casuïstiek dag VG door Inge Maters

Hoe meer je weet van sensorische informatie verwerking hoe bewuster je bent van de grote rol die dit speelt in ons dagelijks leven en onze dagelijkse (therapeutische) praktijk. Toch kom je misschien nog regelmatig puzzelstukjes tegen die je niet goed kan plaatsen, of lijken alle gekozen interventies aan te sluiten bij je hypotheses maar zonder het gewenste resultaat.

Dan is het fijn om in een groep met therapeuten met ervaring met SI samen te kijken naar jouw casus en te bespreken welke mogelijkheden er nog zijn. Samen out-of-the-box denken en terugkeren met een hoofd vol nieuwe ideeën en plannen.

Dat is wat een casuïstiek dag bij AKK is. En nog meer dan dat, we delen nieuwe inzichten en nieuwe producten met elkaar zodat je weer helemaal op de hoogte bent.

Casuïstiek dag kinderen door Chantal O'Dwyer

Hoe meer je weet van sensorische informatie verwerking hoe bewuster je bent van de grote rol die dit speelt in ons dagelijks leven en onze dagelijkse (therapeutische) praktijk. Toch kom je misschien nog regelmatig puzzelstukjes tegen die je niet goed kan plaatsen, of lijken alle gekozen interventies aan te sluiten bij je hypotheses maar zonder het gewenste resultaat.

Dan is het fijn om in een groep met therapeuten met ervaring met SI samen te kijken naar jouw casus en te bespreken welke mogelijkheden er nog zijn. Samen out-of-the-box denken en terugkeren met een hoofd vol nieuwe ideeën en plannen.

Dat is wat een casuïstiek dag bij AKK is. En nog meer dan dat, we delen nieuwe inzichten en nieuwe producten met elkaar zodat je weer helemaal op de hoogte bent.

Van beperkt naar anders waarnemen door (Mr) Femke Krijger

Ontdek de mogelijkheden in bewegen, contact en communicatie

Als je beperkt bent in horen ėn zien verlies je veel informatie. Dit heeft een enorme impact op vrijwel elk onderdeel van je dagelijks functioneren, waaronder bewegen, gevoel van veiligheid, zelfstandigheid en energie. 

Hoewel de beperkingen vaak wel gezien worden, is het een stuk lastiger om de mogelijkheden van een cliënt met forse zintuiglijke beperkingen te ontdekken. Een cliënt met bovendien een verstandelijke beperking zal die niet makkelijk zelf aanboren.

In deze experttraining richten we ons daarom op de mogelijkheden, door te focussen op zintuigen die nog goed werken. Met name de proprioceptie en de tast.

Deze twee zintuigen spelen een belangrijke rol in de ruimtebeleving, die bij iemand die dubbel zintuiglijk beperkt is vaak veel sterker wordt ervaren. De ervaring van ruimte is een fysieke ervaring die zowel over de ruimtelijkheid van de omgeving gaat als over de eigen innerlijke ruimte. Wat gemist wordt in zien en horen, wordt vaak gecompenseerd door andere zintuigelijke informatie en de indruk van ruimte die fysiek en mentaal-emotioneel wordt ervaren. Wie minder afhankelijk is van deze informatie mist makkelijk de enorme rijkdom die hiervan uitgaat. Een rijkdom die overigens ook tot overprikkeling kan leiden.

Op deze studiedag worden theorie, observatie en ervaringsoefeningen met elkaar afgewisseld om deze manier van waarnemen te verkennen. Zo wordt een beperkt waarnemen door verminderd zicht en gehoor ook een anders waarnemen door het inzetten van de nabijheidszintuigen. 

Door meer kennis en inzicht over de werking van de proprioceptie en de tast komt de focus op zintuiglijke mogelijkheden te liggen. Het beleven van de ruimte als basis voor interactie, communicatie en bewegen biedt praktische handvatten. Signalen van de cliënt worden herkend waardoor er afgestemd kan worden op wat de cliënt nodig heeft.

Beweging als middel door Inge Maters en Leonie Rademaker - Rijndam

Bewegen speelt een cruciale rol in het beïnvloeden van onze activatie regulatie en ons leervermogen, in het dagelijks leven en in therapie situaties. Of het nu gaat om fysiotherapie, logopedie of andere vormen van behandeling, het integreren van specifieke beweging biedt aanzienlijke voordelen.

In therapie situaties kan het introduceren van beweging bijdragen aan het creëren van een actievere, meer betrokken deelname, waardoor de focus en aandacht van de cliënt worden versterkt.

Daarnaast heeft onderzoek aangetoond dat beweging positieve effecten heeft op ons leervermogen. Door tijdens therapie activiteiten met beweging te combineren, wordt het brein gestimuleerd om informatie op een meer effectieve manier te verwerken en te onthouden. Dit geldt niet alleen voor motorische vaardigheden, maar ook voor verbale en cognitieve taken. Het toepassen van bewegingsgerichte strategieën in therapie kan het leerproces bevorderen en de resultaten van de behandeling verbeteren.

De tactiele, proprioceptieve en vestibulaire prikkels kunnen, mits op de juiste manier toegepast, ook dienen als effectieve regulatie strategie voor mensen die moeite hebben met het verwerken van andere zintuigelijke prikkels.

Deze praktijkdag wordt gegeven in de oefenzaal van revalidatie centrum Rijndam. Hoe optimaliseer je de effectiviteit van je (logopedische, fysiotherapeutische, ergotherapeutische of vaktherapeutische) behandeling door beweging te integreren in interventie strategieën Hoe maak je een ZAP voor je eigen vakspecifieke behandeling. We kijken daarbij natuurlijk naar de 4 variabelen en onderbouwen de keuzes op basis van klinisch redeneren voor de gekozen middelen en onze interactie. Geschikt voor therapeuten in elke doelgroep.