Op de hoogte van Astma

Dilemma's in de zorg

Debat onder leiding van: 

drs. Peter van Hengel, longarts

Flevo ziekenhuis, AlmerAstmabehandeling heeft de afgelopen jaren een enorme boost gekregen door de toepassing van biologicals. En het einde is nog niet in zicht, er komt nog meer aan. Goed voor de patiënt, uitdagend voor de longarts. Tegelijkertijd rijst er wel een serieus te nemen probleem aan de horizon: zorgkosten nemen toe en het is niet ondenkbaar dat dure medicamenteuze therapie beperkt gaat worden. Hebben wij onze zaken op orde? Als vereniging, als sectie astma, als vakgroep in eigen ziekenhuis, als longarts in de spreekkamer? Hebben we harde data die ons handelen ondersteunen?

Professionaliteit vereist naast het bieden van up to date medische zorg ook het afleggen van verantwoording over je handelen. Naar de patiënt, elkaar en de samenleving. Dat vraagt om een kritische houding en aanspreken waar nodig.

In deze openingssessie van de astmacursus willen we aan de hand van casuïstiek reflecteren op ons handelen en afspraken maken naar de toekomst. Bijsturen voordat anderen dat voor ons gaan doen.

Netwerkzorg (ernstig) astma

drs. Akke-Nynke van der Meer, longarts

Medisch Centrum Leeuwarden

De NVALT-richtlijn ernstig astma adviseert aan longartsen die astma patiënten behandelen met biologicals een regionaal astma zorgnetwerk rondom een kenniscentrum op te zetten om de astma zorg te optimaliseren. Tijdens de sessie zullen onder andere de termen kenniscentrum en behandelcentrum voorbij komen, wordt het belang van een regionaal astmazorgnetwerk besproken en volgen er enkele voorbeelden uit de praktijk.

Workshops

Divers pathologie, astma, allergie, infectie, vasculitis presenteren zich in de onderste en bovenste luchtwegen.

Een goede samenwerking tussen KNO arts en longarts wordt steeds belangrijker bij de totale behandeling van de ‘united airways’. In deze workshop komen de werkwijze van een multidiscipliniare poli en het samenwerken tussen KNO-arts en longarts aan bod.

Leerdoelen:

- Meerwaarde MDO KNO-arts en longarts in kader van united airways

- Organisatie van multidisciplinaire poli

- Kennis van raakvlakken KNO-long

Astma en allergie

Ongeveer 60% procent van de astmapatiënten heeft een klinisch relevante allergie. Dit is de reden om hier bij anamnese en aanvullend onderzoek aandacht aan te besteden. Allergenen kunnen primair de oorzaak zijn bij het ontstaan - of verergeren van astma. Bij het IgE-gemedieerd allergisch mechanisme kunnen de hoogmoleculaire gewicht (HMW) allergenen de oorzaak zijn, zoals o.a. pollen, dierlijke eiwitten, schimmels of enzymen. Ook laagmoleculaire gewicht (LMW) allergenen, zoals natuurlijke of synthetische chemische verbindingen zoals metaalzouten, isocyanaten en anhydriden kunnen een rol spelen. Het is van belang om het mechanisme te begrijpen en de oorzaken van allergisch astma te erkennen om een allergisch astmapatiënt optimaal en gepersonaliseerd te kunnen behandelen.

In deze workshop zullen Hanna Kuiper en Gert-Jan Braunstahl ingaan op het ontstaan van allergie, de rol van allergie bij astma, de noodzakelijk diagnostiek, de bijbehorende omstandigheden en exposities zoals bijvoorbeeld werk of hobby die een rol kunnen spelen bij allergisch astma en de relevante medicamenteuze en niet-medicamenteuze interventies.

Aan het eind van de workshop is de deelnemer in staat om:

- Inzicht te hebben in de mechanismen van allergisch astma en om de oorzaken die een rol spelen bij astma en allergie te

 erkennen;

- Een gevarieerd en gepersonaliseerd behandelvoorstel te kunnen opstellen om allergisch astmapatiënten optimaal te kunnen

 behandelen.

T2 Hoog en astma

Astma wordt gekenmerkt door een wisselende mate van luchtweginflammatie. In 1947, het jaar dat de FEV1 geïntroduceerd werd, was er al sprake van fenotypering (extrinsiek/intrinsiek) van astma en in de jaren 50 was al bekend dat sputum eosinofielen de respons op corticosteroïden voorspellen. Waarom spreken we 75 jaar later over Type 2 hoog astma? Wat is dit, welke pathofysiologische mechanismen liggen eraan ten grondslag, wat is het belang van dit onderscheid en welke behandelingsmogelijkheden zijn er voor mensen met T2 hoog ernstig astma?

Na deze workshop is de deelnemer in staat:

- De pathofysiologie van T2 hoog astma uit te leggen en de verschillende targets van behandeling te begrijpen.

- Van de verschillende biologicals hun werkingsmechanisme en interactie met biomarkers te kennen en een

 gefundeerde keuze tussen biologicals te maken.

- Pitfalls, kennislacunes en toekomstverwachtingen te benoemen met betrekking tot T2 hoog astma.

T2 laag en astma

De afgelopen jaren is er veel aandacht geweest voor T2 hoog astma en voor de biologicals die bij patiënten met dit fenotype kunnen worden ingezet. T2 laag astma krijgt echter weinig aandacht en kent minder behandelopties. Hoe kunnen we patiënten met T2 laag astma het beste behandelen en wat is T2 laag astma eigenlijk? In deze workshop bespreken we de ins en outs van dit astma type en de mogelijke behandelopties.

Leerdoelen:

- Onderscheid maken tussen T2 hoog en T2 laag astma.

- Inzicht krijgen in mogelijke behandelingen van T2 laag astma.

Astmabehandeling hoog/laag

Bij patiënten met een ongecontroleerd moeilijk behandelbaar of ernstig astma spelen naast de inflammatie van de luchtwegen vaak ook andere factoren een rol. Factoren op verschillende domeinen: het pulmonaal/ medisch domein, fysiek domein en psychosociaal domein. Factoren die onderlinge interacties laten zien. Om dit goed in kaart te brengen en te behandelen heb je als longarts de mogelijkheid je patiënt te verwijzen naar een kenniscentrum voor complex chronische longaandoeningen (KCCL) in Nederland of naar het Nederlands astmacentrum Davos (NAD). In deze workshop geven we een beeld van wat de meerwaarde kan zijn van behandeling in een gespecialiseerd centrum en nemen we je mee in de overwegingen voor verwijzing voor hooggebergtebehandeling of behandeling in Nederland.

Leerdoelen:

- Inzicht krijgen in de factoren die een rol kunnen spelen bij ongecontroleerd astma en welke niet-medicamenteuze interventies

 daarbij ingezet kunnen worden.

- Inzicht krijgen in de overwegingen die een rol kunnen spelen in de verwijzing van de astma patiënt voor behandeling in

 Nederland of in het hooggebergte, zodat ‘shared decision making’ op de polikliniek eenvoudiger wordt.

Biologicals gestart en dan.......

In de afgelopen jaren zijn we zeer vertrouwd geraakt met het voorschrijven van biologicals bij ernstig astma met type 2 inflammatie. Volgens de NVALT richtlijn ernstig astma en GINA moeten we dit vervolgens ook na 4-6 mnd evalueren. Uit de literatuur blijkt inmiddels dat lang niet iedere behandeling leidt tot klinische remissie van astma. In deze workshop zullen we nader uiteenzetten hoe dit evalueren verloopt en op welke parameters er geëvalueerd zou moeten worden. Tijdens de afgelopen ERS werd de term “clinical remission” vaak gebruikt, wat is daar de betekenis van, hoe zou je dit kunnen meten en wat kunnen we doen om dit na streven. Wat als na langere tijd een biological niet meer effectief is, welke opties zijn er dan om het astma weer onder goede controle te krijgen.

Na deze workshop hebben jullie geleerd hoe je de evaluatie van het klinisch effect van een biological zou moeten doen na 4-6 mnd en wat toe doen als een biological niet meer klinisch effectief is.

Van Gina tot richtlijn ernstig astma

Astma is een veelzijdige aandoening waarbij vaak zorg op maat nodig. De basis is en blijft altijd inhalatiecorticosteroiden ongeacht de ernst van de ziekte. Richtlijnen ondersteunen de klinische besluitvorming en hebben tot doel om de kwaliteit van zorg te verbeteren. Maar het kan ook lastig zijn wat je moet kiezen als behandeling. Waar start je in de basis? Wanneer ga je over tot de richtlijn ernstig astma. Waar moet je op letten? En is een richtlijn eigenlijk wel toepasbaar op deze inhomogene groep?

Leerdoelen:

- Richtlijnen bieden expliciete aanbevelingen voor het medisch handelen.

- Kennis en het praktisch toepassen van de richtlijnen.