Overgangsklachten

Overgangsklachten

Ongeveer 1,8 miljoen vrouwen zijn in de overgang. Hiervan heeft 80% vasomotorische symptomen.

Hormonaal gezien is het duidelijk dat de overgang de periode is van de reproductieve naar de niet-reproductieve periode in het leven van een vrouw. Afnemende oestrogeenspiegels gaan gepaard met een aantal daarmee samenhangende verschijnselen: menstruatieveranderingen, opvliegers en transpiratieaanvallen en urogenitale atrofie. Dit worden de typische overgangsverschijnselen genoemd. Vrijwel geen vrouw ontkomt aan een of meer van deze verschijnselen.

In het algemeen zullen deze verschijnselen wel bekend zijn, maar is ook bekend dat menstruatieveranderingen al ver vóór de menopauze optreden en dat de andere verschijnselen ook al kunnen voorkomen voordat de menstruaties onregelmatig worden? Wordt voldoende aandacht besteed aan de vrouw met overgangsklachten en de hinder die zij daarvan kan ondervinden? Wordt zij serieus genomen en wordt gewezen op een aantal andere niet-medicamenteuze benaderingsmogelijkheden, die eraan bijdragen de natuur te nemen zoals zij zich aandient?

Bestaan er atypische overgangsverschijnselen?

Leken, de media, vrouwenorganisaties en echtgenoten, maar ook sommige apothekers en medici menen dat ook andere klachten dan de hiervoor genoemde hormoonafhankelijke klachten een relatie kunnen hebben met de overgang. Stemmingsstoornissen, slapeloosheid, moeheid, gewrichtspijnen, hoofdpijn, buikpijn etc. worden in veel artikelen en interviews meer of minder geweten aan de overgang. Is daar iets van waar? Wordt het gevoel dat er een verband is gesteund in de literatuur?

Medicamenteuze behandeling

Lange tijd is er een neiging geweest, zeker onder mannen en ook onder mannelijke apothekers, om klachten van de overgang af te doen als horend bij de natuur. Niet te veel bij stilstaan en overgaan tot de orde van de dag. Deze houding is wel veranderd.

Na een periode waarin ruimhartig geadviseerd werd een behandeling te vragen voor min of meer hinderlijke overgangsklachten volgde een periode waarin het ongepast geacht werd hormoontherapie te vragen en te geven. De mogelijke bijwerkingen werden fors uitvergroot. De media berichtten er regelmatig over. Behandeling, en zeker hormonale behandeling, werd steeds vaker geweigerd, zowel door de arts als door de vrouw. Dat is aan het veranderen. Ook in de vernieuwde NHG-Standaard.

Een substantieel deel van de vrouwen heeft zoveel last van overgangsklachten dat ze er nu toenemend, al dan niet via de huisarts of de apotheek, iets voor willen gebruiken. De vraag is dan: werken oestrogenen nog steeds het beste? Wanneer wel en wanneer geen toevoeging van progestagenen, want na toevoeging van een progestageen wordt er meestal weer maandelijks ‘gemenstrueerd’. Wanneer hoeft er niet meer gemenstrueerd te worden of mogen oestrogenen met progestagenen tezamen in lage dosering gegeven worden, zodat menstruatie het liefst niet meer optreedt? Zijn er zinvolle en liefst bewezen werkzame andere behandelmogelijkheden? Wat was er juist omtrent het verhoogde risico op mammacarcinoom door oestrogeengebruik vóór, in en na de overgang? Al deze vragen kunnen leven en worden in deze nascholing beantwoord.

Inhoud

BLOK A Fysiologie en bespreking overgangsklachten

A1 Omschrijvingen en fysiologie van de menstruele cyclus

A2 Casuïstiek

A3 Overgangsklachten

BLOK B Niet-medicamenteuze en medicamenteuze behandeling

B1 Casuïstiek

B2 Niet-medicamenteuze behandeling

B3 Medicamenteuze behandeling

Actie en verantwoording

Nadere bespreking van vragen en casuïstiek

Literatuur

Opdrachtblad ‘Invoering in de apotheek

Farmaceutische patiëntenzorg (FPZ)

Toets voor Apothekers 2022/6