Consultatieve psychiatrie in de huisartsenpraktijk

Samenvatting

Het zorglandschap is in beweging. De indeling in eerste-, tweede- en derdelijnszorg groeit naar een toenemende samenwerking tussen huisartspraktijken en specialistische centra. De zorg wordt bij voorkeur dicht bij huis georganiseerd. Ook de geestelijke gezondheidszorg verandert. Met de komst van de POH-GGZ in de huisartsenpraktijk is de zorg voor mensen met psychische klachten laagdrempeliger geworden en kan een aanzienlijk deel van de zorg binnen de huisartspraktijk aangeboden worden.

Met het sluiten van bedden in de ggz zijn meer patiënten met chronische psychiatrische problematiek aangewezen op zorg in de wijk. De huisarts en POH-GGZ worden regelmatig geconfronteerd met patiënten met complexe psychiatrische problematiek. Deze patiënten gebruiken soms psychofarmaca waar de huisarts weinig of geen ervaring mee heeft. En helaas zijn de wachtlijsten van veel ggz-instellingen erg lang. Patiënten met psychische klachten moeten soms zo lang wachten op specialistische behandeling dat de klachten in de tussentijd verergerd zijn. De schade die dit oplevert voor de patiënt en de omgeving kan groot zijn.

De toegenomen complexiteit, de lange wachtlijsten in de ggz en de behoefte om de zorg dichter bij huis aan te bieden, nodigen uit tot zorgvernieuwing. Dit heeft onder andere geleid tot het ontwikkelen van consultatieve psychiatrie in de huisartsenpraktijk. In enkele regio’s, waaronder Nijmegen, Den Bosch, Leiden, Utrecht en Twente, wordt nu psychiatrische consultatie in de huisartsenpraktijk aangeboden. Op verzoek van de huisarts of POH-GGZ komt een psychiater naar de huisartspraktijk om patiënten te zien.

De consulterende psychiater kijkt met een brede blik, waarbij de patiënt als persoon centraal staat. In het gesprek met de patiënt is er aandacht voor zowel biologische als psychosociale factoren die van invloed kunnen zijn. In overleg met de patiënt worden adviezen opgesteld waarmee de patiënt en de betrokken zorgverleners verder kunnen. De huisarts en POH-GGZ ontvangen dit schriftelijke advies na het consult en ook de patiënt kan er desgewenst een afschrift van krijgen. Doorgaans zijn er meerdere adviezen waarmee de patiënt en de zorgverlener de verdere behandeling kunnen vormgeven. Deze vorm van consultatie is zeer geschikt voor triage. Is er sprake van psychopathologie? Zo ja, wat is de ernst en van welke stoornis betreft het? Daarnaast wordt onderzocht bij welk type behandeling deze persoon gebaat zou kunnen zijn. De consultatie heeft niet als primair doel om uitgebreide diagnostiek te verrichten of specifieke classificaties toe te kennen. Het is een richtinggevend consult. Er wordt een inschatting gemaakt van de ernst van de situatie. Er wordt een beeld gemaakt van de obstakels die er op biologisch, psychologisch en sociaal vlak zijn. Op basis van dat beeld wordt een advies gegeven. Dat kan verder diagnostisch onderzoek zijn, een bepaalde verwijzing, een medicatieadvies, een leefstijladvies of iets anders. De consulent geeft mogelijke richtingen aan.

Een psychiatrisch consult in de eigen huisartsenpraktijk is doorgaans minder beladen en laagdrempeliger dan een verwijzing naar een ziekenhuis of instelling. Doordat de POH-GGZ, de huisarts en de psychiater elkaar kennen, zijn de lijnen kort. Dit vergroot doorgaans het vertrouwen van de patiënt in de behandeling. De psychiater kan door de huisartspraktijk bekostigd worden via de POH-GGZ-gelden. Er is geen eigen bijdrage van de patiënt; de kosten van het consult gaan niet van het eigen risico af. Met behulp van de consultatie kunnen de huisarts en de POH-GGZ meer problematiek zelf behandelen, soms in samenwerking met andere professionals in de eerste lijn, zoals een psycholoog werkzaam in de basis-ggz of een psychosomatisch oefentherapeut. Is een verwijzing naar specialistischer zorg aangewezen, dan geeft de consulent een gericht advies, waardoor de patiënt mogelijk sneller op een passende plek is.

Inhoud

Blok A Consultatieve psychiatrie

A1 Netwerkgeneeskunde en consultatieve psychiatrie

A2 Aandachtsgebieden voor het psychiatrische consult

A3 Consultadviezen

A4 Organisatie van de consultatie

Blok B Casuïstiek

B1 Pijn en slaapproblemen

B2 Pessimisme en polyfarmacie

B3 Anhedonie en angst

B4 Somberheid en schaamte

B5 Overstuur en slaapproblemen

Actie en verantwoording

Nadere bespreking van vragen en casuïstiek

Literatuur

Opdrachtblad ‘Invoering in de praktijk’

Teamoverleg en intervisie

Afsluitende toets