Training CGT bij Psychose en Trauma / vervolgcursus VGCt 50 uur

In 2019 is onder de 260 ambulante psychoseteams van 19 Nederlandse ggz-instellingen een survey getiteld ‘Pillen naast praten’ uitgevoerd door de sectie SAABB van de VGCt. Uit de resultaten blijkt dat met de huidige inzet van psychologen slechts 1 op de 4 tot 5 patiënten met psychose (20-25%) ergens in de loop van de afgelopen 3 jaar de standaardzorg CGTp kreeg. In aansluiting op de conclusies van de VGCt-survey stelt het verbetersignalement Zinnige Zorg voor mensen met psychose (Zorginstituut Nederland 2020) dat ongeveer 10-25% van de cliënten een behandeling met CGT conform de richtlijn krijgt, terwijl het percentage cliënten dat hiervan zou kunnen profiteren veel hoger ligt. 

CGT bij psychose

CGT is niet alleen een resultaatvolle behandeling gebleken bij angst, depressie en hypochondrie, maar ook bij psychosen, schizofrenie en aanverwante comorbiditeit. CGT beschouwt de bijzondere percepties (bijvoorbeeld stemmen) zoals de cliënt die formuleert als valide. Daar wordt niet aan getwijfeld. Problemen bestaan uit onaangename gevoelens, gedragsexcessen of vermijdingsgedrag, en zijn het gevolg van gedachten over bepaalde gebeurtenissen en niet zozeer een gevolg van de gebeurtenis zelf. Door de gedachten nader te beschouwen en uit te pluizen, en door nieuw gedrag te proberen, kunnen de problemen verminderd worden.

Gedachten Uitpluizen

Specifiek voor klachten op het terrein van extreme achterdocht en/of stemmen horen was in 2000 de eerste versie van de toolkit ‘Gedachten uitpluizen’ ontwikkeld. De toolkit is in 2013 geheel herzien en is nu meer protocollair, op meerdere en verschillende psychoseklachten gericht, en bij verscheidene stoornissen toepasbaar. De protocollen richten zich op stemmen, achterdocht, negatieve symptomen, psychose risicoprofiel (UHR), geesten, djinn en magie, en andere psychoseklachten. De samenstelling ervan is verzorgd door een groep deskundige hulpverleners/onderzoekers op dit terrein, namelijk em. prof. dr. M. van der Gaag, drs. J. Baas, prof. dr. D. Van den Berg en dr. T. Staring. De protocollen zijn een uitgave van de Stichting Cognitie en Psychose.

Effecten

Een groot aantal cliënten kan na instelling op antipsychotische medicatie zelfstandig her-evalueren en waanachtige ideeën en wanen relativeren. Een derde tot de helft van de cliënten blijft ondanks medicatie echter last ervaren van stemmen en wanen. Deze groep heeft hulp nodig bij het evalueren van gebeurtenissen tijdens de psychose en hun betekenis. CGT kan hierbij helpen. Door deze herevaluatie komen de meeste cliënten op andere gedachten en kunnen zij minder angstig en bedroefd door het leven gaan. CGT is een effectieve interventie bij achterdocht en stemmen horen. Bij acute patiënten is het herstel sneller en vollediger. Bij chronische cliënten zijn de effecten vergelijkbaar met het omschakelen naar Clozapine. Zowel angst, depressie als positieve symptomen nemen af. De wetenschappelijke evidentie is inmiddels zeer groot en CGT staat geadviseerd in de richtlijnen.

Trauma en psychose

Er is steeds meer bekend over de relaties tussen trauma en psychose, en over de behandeling van trauma (of in engere zin PTSS) bij mensen met psychose. Waar voorheen psychose of schizofrenie als een contra-indicatie werd beschouwd, is er nu goede evidentie dat PTSS veilig en effectief behandeld kan worden (zie: traumaenpsychose.nl

). Het meten en behandelen van PTSS middels imaginaire exposure, specifiek bij mensen met eveneens psychose, komt in deze training uitvoerig aan bod.