Slaap en slaapproblemen

Er zijn veel mensen die vinden dat ze niet goed slapen. Als ze met die klacht bij de POH-GGZ komen, moet er goed navraag worden gedaan. Het komt namelijk zeer regelmatig voor dat mensen vinden dat ze niet goed slapen, maar dat er objectief gezien geen slaaptekort bestaat. Berucht zijn slaapklachten van ouderen, die bij goed doorvragen vaak blijken te berusten op frequent wakker worden. En dat is normaal.

POH's-GGZ, huisartsen, apothekers en assistenten zijn zich niet steeds goed bewust van de definitie van een slaapstoornis. Ook blijkt lang niet altijd bekend te zijn dat de slaap met het ouder worden verandert. Het slaappatroon bij kinderen wijkt op een aantal punten duidelijk af van dat van volwassenen. In hoeverre zijn die verschillen bij je bekend?

Soms wordt er snel naar slaapmiddelen gevraagd in moeilijke perioden, na een paar nachten niet goed slapen, voor jetlag etc. Ze worden ook nogal eens voorgeschreven, terwijl de patiënt in veel gevallen geholpen is met goede voorlichting en slaaphygiënische adviezen. De POH-GGZ kan hierin een belangrijke rol vervullen.

Wanneer voorlichting en slaaphygiënische adviezen niet het gewenste resultaat hebben, pas dan zou overwogen mogen worden farmacotherapie in te zetten. Sommige huisartsen handelen nogal eens anders en zijn in veel gevallen gemakkelijker met het voorschrijven van slaapmiddelen dan het aanraden van protocollen.

Farmacotherapie

Als voldoende lang geprobeerd is om met voorlichting en slaaphygiënische adviezen bepaalde perioden met objectief slaaptekort door te komen, kan kortdurend gebruik van een slaapmiddel op zijn plaats zijn. Maar dat wordt lang niet altijd voor slechts korte tijd gegeven. Wordt een keus gemaakt, dan zal die bijna altijd op kortwerkende middelen moeten vallen. Dat kunnen benzodiazepinen maar ook non-benzodiazepinen zijn. Zijn de overeenkomsten en de verschillen bekend?

Doelstellingen van dit nascholingsprogramma

Algemeen leerdoel: na afronding van dit nascholingsprogramma weet je hoe het normale slaappatroon van een mens eruitziet en hoe dit patroon verandert met het ouder worden. Je kunt patiënten op doelgerichte wijze helpen door het adviseren en begeleiden van de niet-medicamenteuze behandeling en het toelichten van medicamenteuze behandelingen. Daarnaast heb je gereflecteerd op de aanpak van slaapstoornissen in de praktijk(en) waar je werkt en heb je mogelijke gesprekspunten geformuleerd voor intervisie.

Deze leerdoelen bereik je doordat je:

• je kennis van de fysiologie van de slaap, zowel bij kinderen, volwassenen als ouderen hebt opgefrist en geactualiseerd;
• je eigen gedachten en ideeën over slaapklachten en slaapstoornissen en de oorzaken van slaapstoornissen hebt getoetst aan die van de NHG-Standaard;
• nog eens stil hebt gestaan bij de niet-medicamenteuze behandeling van slaapstoornissen in de vorm van voorlichting en slaaphygiënische adviezen, en kennisgenomen van de aanbevelingen voor een gedragsmatige aanpak en advies over lichaamsbeweging;
• (opnieuw) op de hoogte bent van het advies terughoudend te zijn met adviseren van het voorschrijven van slaapmiddelen - zowel als eerste recept maar vooral ook als vervolgrecept - en welke middelen op dit moment wel en welke niet de voorkeur verdienen.