Op goed geluk!

Een flinke dosis denkstof

Waar Carpe diem! zich richt op de klassieke filosofen, staan in deze tweedaagse masterclass de denkbeelden van moderne (17de tot 19de eeuw) en hedendaagse denkers uit de 20ste en 21ste eeuw centraal.

Rousseau, Hume en Kant komen voorbij. Hoe zien zij de mens en hoe kan de mens volgens hen gelukkig worden? Ook Schopenhauer, Darwin, Nietzsche en Freud geven antwoord op die vragen. We onderzoeken ook de visies van Marx, Heidegger, Kierkegaard en Sartre. En we bespreken de geluksideeën van Foucault, Bieri en Han. Opgeteld een flinke dosis denkstof waarmee u uw eigen levens- en werkgeluk verder kunt uitbouwen.

Rousseau draait Aristoteles om

De visie van Rousseau op de mens is zeer pessimistisch. Eigenlijk draait hij het schema van Aristoteles om. Waar Aristoteles dacht dat opvoeding, scholing en cultuur mensen tot bloei brachten, vindt Rousseau dat de cultuur de mens van zichzelf vervreemdt. Rousseaus ideeën vinden een gewillig oor bij Kant. Die vindt dat de mens uit krom hout gesneden is. Kants ethiek richt zich daarom niet op het realiseren van geluk, maar vooral op de plichten die we volgens hem tegenover anderen hebben. Gelukkig worden is voor Kant bijzaak – het gaat er volgens hem vooral om het geluk waardig te zijn.

Nietzsche deelt een dreun uit

Het pessimisme van Rousseau zet door in de 19de eeuw. Schopenhauer is daarnaast de eerste filosoof die God buitenspel zet. Zijn atheïstische filosofie is van grote invloed op Nietzsche, die God doodverklaart maar tegelijk bang is dat deze daad uitmondt in nihilisme: het idee dat uiteindelijk niets waar, goed of schoon is. De dreun die Nietzsche daarmee uitdeelt, voelen we vandaag nog. Hoe realiseren we een goed leven, als er geen normen meer zijn om ons richting te geven? Het antwoord op die vragen vinden we op dag twee van deze masterclass.

Laten zien wie je bent

Vlak na de Tweede Wereldoorlog zet Sartre de mens op de plaats van God. Wij mensen zijn radicaal vrij, maar daarom ook radicaal verantwoordelijk voor wat we doen en wie we zijn. Het authenticiteitsideaal (je moet in je handelen laten zien wie je bent) wordt door Sartre niet uitgevonden (Kierkegaard is een belangrijke voorloper), maar wel centraal gesteld. Een andere belangrijke denker voor Sartre is Marx. Hij stelde dat filosofen eens moeten ophouden om de wereld te proberen te begrijpen. Het komt erop aan de wereld te veranderen.

Ons leven als kunstwerk

Nietzsche beïnvloedde ook het denken van Foucault, die in zijn levenskunstfilosofie ook teruggrijpt op de antieke denkers. Foucault vraagt zich af waarom we van ons leven geen kunstwerk kunnen maken. En, als dat kan, hoe dan? Foucault maakte zijn cyclus over levenskunst niet af, maar zijn denken bleek zeer invloedrijk. Ook voor de hedendaagse filosoof Byung Chul Han. Die meent dat wij onze eigen slavendrijvers zijn geworden, met alle nadelige gevolgen voor ons geluk van dien.