Anticonceptie

Samenvatting

Er zijn voldoende veranderingen opgetreden om de NHG-Standaard Anticonceptie aan te passen. Voor huisartsen zijn de standaarden van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) leidend voor het beleid van de huisarts. In dit geval voor het beleid bij anticonceptie.

Een aanpassing van een standaard is reden voldoende om een onderwerp nog eens goed onder de loep te nemen. Opvallend is bijvoorbeeld dat er langzaamaan steeds minder jonge vrouwen de klassieke pil gebruiken ten gunste van het gebruik van een spiraaltje. Vrouwen blijken het als prettig te ervaren als de menstruatie uitblijft. Van het spiraaltje zijn er inmiddels twee soorten.

Er is in de nieuwe NHG-Standaard een eerste keus en een tweede keus voor de toepassing van de combinatiepil aangegeven. Het voorschrijven van andere of nieuwe orale anticonceptiva wordt echter niet afgeraden. Het is wel de vraag of de nieuwe pillen zulke grote vernieuwingen zijn, vooral omdat ze een iets hoger risico geven op veneuze trombose. Toch staan we er wel even bij stil. Dat doen we in ieder geval bij de theoretische voordelen van een 24/4-systeem van inname van de anticonceptiepil: 24 dagen een pil slikken en een pilpauze van slechts 4 dagen.

Uit contacten met apothekers en huisartsen blijkt, dat er over vele praktische kanten van het pilgebruik toch nogal wat vragen leven. Denk aan onregelmatig licht bloedverlies (spotting), doorbraakbloedingen, de kans op en de angst voor borstkanker (mammacarcinoom), stemmingsklachten, hoofdpijn in de pilpauze, de pil en de kans op een beroerte, de pil en trombose in de hersenen die al dan niet vaker voorkomt bij vrouwen die migraine hebben (vooral met een aura), pil en borstvoeding, vergeten van de pil etc. Ze worden allemaal besproken.

De apotheek en noodanticonceptie

We staan ook stil bij het gegeven dat een apotheek hulp kan bieden bij het al dan niet gebruiken van noodanticonceptie en bij de keuze van de noodanticonceptie. Dit hoorde vroeger bij de huisarts thuis, maar is nu ook het terrein van de apotheker. Eerst gold dit alleen voor het zelfstandig door de apotheek verstrekken van levonorgestrel, nu is daar ulipristal bijgekomen. Beide zonder recept. Wanneer welk preparaat? Zit er verschil in die preparaten, ook wat betreft inzetbaarheid? Wat is de plaats voor het morning-afterspiraaltje? We zetten de noodanticonceptie op een rij.

Andere methoden dan orale anticonceptie

Om het beeld compleet te maken, staan we ook kort stil bij de andere vormen van hormonale anticonceptie en andere anticonceptievormen, zoals het spiraaltje, pessarium, sterilisatie, condoom en de lactatieamenorroemethode.

Inhoud

BLOK A Fysiologie, werking en indicaties van hormonale anticonceptie

A1 Fysiologie van de menstruele cyclus

A2 Casuïstiek

A3 Werking, bijwerkingen van en indicaties voor hormonale anticonceptie

BLOK B Diagnoses en behandeling

B1 Nieuwe casussen

B2 Hormonale anticonceptiepillen

B3 Overige vormen van anticonceptie

Actie en verantwoording

Nadere bespreking van vragen en casuïstiek

Literatuur

Overleg met collega’s en de apotheker(s)

Opdrachtblad ‘Opnemen in het takenpakket’

Begrippenlijst

Toets voor apothekersassistenten 2022/3 Anticonceptie

Doelstellingen van dit nascholingsprogramma

Na afronding van dit nascholingsprogramma is je kennis over anticonceptie en anticonceptiva up-to-date en ben je op de hoogte van de medische en farmaceutische kanten daarvan. Je kunt patiënten met vragen over starten, gebruiken, vergeten, switchen en toepassen van anticonceptiva dan beter begrijpen en begeleiden.

Dit leerdoel bereik je na het afronden van dit nascholingsprogramma, doordat je:

• weet hoe de normale menstruele cyclus verloopt;
• kennis hebt van de werking en bijwerkingen van anticonceptiva;
• op de hoogte bent van de nieuwste ontwikkelingen en pillen;
• patiënten met vragen over noodanticonceptie beter kunt begrijpen en begeleiden;
• op de hoogte bent van de andere mogelijkheden van anticonceptiva die er zijn buiten orale hormonale anticonceptiva.