Slaap, slaapstoornissen en behandeling

Inhoud

Chronotherapie omvat een aantal therapeutische ingrepen bij o.a. slaap- en stemmingsstoornissen waarbij gebruik wordt gemaakt van de kennis van de chronobiologie. Chronobiologie is de kennis over ritmische processen in ons lichaam en de manier waarop deze worden afgestemd op de dagelijkse afwisseling van licht en donker. We noemen dit het ‘circadiane systeem’ en de ritmes worden gegenereerd door de biologische klok gelokaliseerd in de hypothalamus; het slaap-waak ritme is zo’n voorbeeld van een intern gegenereerd ritme met een periode van ongeveer 24 uur. Chronotherapie maakt gebruik van de kennis van de chronobiologie en met de juiste aanwijzingen over timing van blootstelling aan licht en donker, maaltijden, en het gebruik van cafeïne, eventueel aangevuld met melatonine als een ‘chronobioticum’, worden ritmes weer in het gareel gebracht waardoor slaapkwaliteit verbetert en daarmee het functioneren overdag, vooral bij mensen waarbij er een probleem is in de slaap-waak afwisseling.

Bij andere slaapproblemen, zoals slapeloosheid die vaak ontstaat in periodes van stress of life-events maar daarna aanhouden, is cognitieve gedragstherapie voor insomnie (CBTi) de voorkeursbehandeling. Modellen gaan ervan uit dat een uitlokkende factor bovenop aanwezige persoonlijke factoren een rol spelen bij het krijgen van acute slaapproblemen. Maar daarna zijn het gedragingen die een onderhoudende factor zijn bij het ontstaan van chronische slaapstoornissen. CBTi is dan ook op de lange termijn de meest succesvolle behandeling van insomnia klachten. Recentelijk zijn er internationale samenwerkingen om CBTi aan te passen voor de behandeling van slaapstoornissen bij psychische klachten.