Omschrijving

Het zorglandschap is in verandering. De indeling in eerste-, tweede- en derdelijnszorg groeit naar een toenemende samenwerking tussen huisartsen en medisch specialisten (Staal & Van de Laar, 2017). De zorg wordt bij voorkeur dicht bij huis georganiseerd. Deze verandering vindt ook plaats in de

geestelijke gezondheidszorg. Met het sluiten van bedden in de GGZ zijn meer patiënten met chronische psychiatrische problematiek aangewezen op zorg in de wijk. De huisarts wordt regelmatig geconfronteerd met complexe psychiatrische problematiek. Deze patiënten gebruiken soms psychofarmaca waar de huisarts weinig of geen ervaring mee heeft.

De wachtlijsten van de GGZ-instellingen zijn doorgaans betreurenswaardig lang. Patiënten met psychische klachten moeten soms zo lang wachten op behandeling dat de klachten in de tussentijd verergerd zijn. De schade die dit oplevert voor de patiënt en de omgeving kan groot zijn.

De toegenomen complexiteit, de lange wachtlijsten en de behoefte om de zorg dichter bij huis aan te bieden, nodigen uit tot het ontwikkelen van consultatieve psychiatrie in de huisartsenpraktijk. In enkele regio’s in Nederland wordt nu psychiatrische consultatie in de huisartsenpraktijk aangeboden. Op verzoek van de huisarts, of POH-GGZ, komt een psychiater naar de huisartsenpraktijk om ter plekke patiënten te zien. De consulterende psychiater kijkt met een brede blik, waarbij de patiënt als persoon centraal staat. In het gesprek met de patiënt is er aandacht voor biologische en psychosociale factoren die van invloed kunnen zijn. In overleg met de patiënt worden adviezen opgesteld. De huisarts ontvangt na het consult dit schriftelijke advies. Doorgaans staan er meerdere adviezen vermeld waaruit de patiënt en de huisarts een keuze kunnen maken.

Deze vorm van consultatie is zeer geschikt voor triage. Is er sprake van psychopathologie? Zo ja, wat is de ernst en welke stoornis betreft het? Daarnaast wordt onderzocht bij welk type behandeling deze persoon gebaat zou kunnen zijn. De consultatie heeft niet als primair doel om uitgebreide diagnostiek te verrichten of specifieke classificaties toe te kennen. Het is een richtinggevend consult. Er wordt een inschatting gemaakt van de ernst van de situatie. Een beeld wordt gevormd van de obstakels die er op biologisch, psychologisch en sociaal vlak zijn. Vervolgens wordt een advies opgesteld op basis van dat beeld. Dat kan verder diagnostisch onderzoek zijn, een bepaalde verwijzing, een medicatieadvies, een leefstijladvies of iets anders. De consulent geeft de richting aan.

Een psychiatrisch consult in de eigen huisartsenpraktijk is minder beladen en laagdrempeliger dan een verwijzing naar een ziekenhuis of instelling. Omdat de huisarts en de psychiater elkaar kennen, zijn er korte lijnen. Dit vergroot doorgaans het vertrouwen van de patiënt in de behandeling. Huisartsen kunnen een psychiater contracteren voor consultatie via de POH-GGZ gelden. Er is geen eigen bijdrage van de patiënt en de kosten van het consult gaan niet van het eigen risico af. Door middel van de consultatie kan de huisarts meer problematiek zelf behandelen, soms in samenwerking met andere professionals in de eerste lijn zoals de POH-GGZ, eerstelijnspsycholoog of psychosomatisch oefentherapeut. Indien een verwijzing naar meer specialistische zorg is aangewezen, geeft de consulent een gericht advies waardoor de patiënt sneller op de juiste plek is.