Omschrijving

Lezing psychiater Hiske van Ravesteijn: Psychische aspecten rondom zwangerschap en specifieke kenmerken van vrouwen met autisme en ADHD

Hoewel de periode rondom de zwangerschap voor velen een periode van blijdschap is, zijn er ook velen die juist in deze periode klachten van angst en somberheid doormaken. Door de grote hormonale veranderingen, het veranderende lichaam en de mentale veranderingen die gepaard gaan met de zwangerschap, kunnen vrouwen flink uit balans raken. Vanuit schaamte rondom het niet ervaren van een roze wolk houden vrouwen dergelijke klachten soms lang voor zich. Een op de acht vrouwen ervaart een depressie in deze periode. Tijdens dit onderdeel zullen we stilstaan bij depressie en angststoornissen tijdens en rond de zwangerschap. Onder andere het vragen naar dwanggedachten en zich opdringende beelden zijn hierbij van belang. Ook zullen we stilstaan bij psychose rondom de zwangerschap zoals ook kort besproken in de NHG standaard zwangerschap en kraambed.

De kennis over autisme en ADHD neemt gestaag toe. Hiermee neemt ook de prevalentie toe, de symptomen worden steeds beter door artsen en psychologen herkend. Maar bij vrouwen worden deze diagnoses nog regelmatig gemist. De presentatie van de klachten is bij vrouwen vaak anders dan bij mannen. Vrouwen met ADHD vertonen vaak veel minder fysiek hyperactief gedrag en hebben meer last van concentratie problemen. Vaak hebben ze zich sterk aangepast aan de omgeving waardoor de klachten niet als
zodanig herkend worden. Echter, de mentale onrust kan onverminderd aanwezig zijn en in grote mate bijdragen aan het ontwikkelen van angst en depressie.
Vrouwen met autisme worden vaak niet herkend. Een van de oorzaken is dat deze vrouwen zich vaak sterk aangepast hebben. Echter, sociaal en communicatief blijven ze dan alsnog achter bij andere vrouwen. Ze ontwikkelen vaker dan mannen met autisme depressies en angstklachten. Helaas wordt door hulpverleners nog vaak niet herkend dat er sprake is van een autistische stoornis. Een van de grootste risico’s van het niet herkennen van de stoornis is dat deze vrouwen een onjuiste behandeling krijgen. Er kan hen geadviseerd worden om het contact juist aan te gaan, om zich ‘erover’ heen te zetten. Dit kan het gevoel van falen verder versterken.

Lezing Barbara Havenith, gynaecoloog: een integrale kijk bij PCOS en menopauzale klachten

Veel (huis)artsen zien in hun praktijk jonge vrouwen met secundaire amenorroe na stoppen met OAC. De meest voorkomende oorzaak is polycysteus ovariumsyndroom dat aan een opmars bezig is.
De laatste Nederlandse getallen spreken over een prevalentie van 1:15 vrouwen; recentere Engelse getallen over een prevalentie van 1:7.
Er is geen Nederlandse richtlijn over PCOS en dat betekent dat veel vrouwen in Nederland worden behandeld voor dit probleem zonder oog voor preventie van veel van de gevolgen van PCOS. Er is door veel artsen slechts oog voor korte termijn resultaten zoals vermindering van acne en overbeharing en ovulatie-inductie.
De gevolgen op lange termijn zijn:
· Zwangerschapscomplicaties als miskramen, vroeggeboorte, diabetes gravidarum en pre-eclampsie.
· Sterk verhoogde kans op diabetes mellitus 2
· Sterk verhoogde kans op hart- en vaatziekten.

Onderzoek uit de laatste jaren heeft aangetoond dat de meest voorkomende oorzaak van PCOS insulineresistentie is. Het probleem insulineresistentie is bewezen reversibel door aanpassingen in voeding, met name het LCHF (low carb high fat) dieet en intermittend fasting zijn veelbelovend. Ook leefstijlinterventies als krachttraining en blootstelling aan koude zijn bewezen zinvol. Tot slot is er nog een belangrijke rol voor stressmanagement weggelegd.

Nooit eerder waren er zoveel vrouwen gelijktijdig in de overgang. Overgangsklachten beginnen met een verandering in werking van de ovaria bij het afnemen van de eicelvoorraad. Allereerst een afname in progesteronproductie dat bij veel vrouwen bloedingsanomalieën veroorzaakt. Later komen daar opvliegers en transpireren bij, welke klachten al járen voor de eigenlijke menopauze kunnen optreden en droge slijmvliezen. De richtlijn van de NHG over dit onderwerp dateert uit 2012 en nieuw De belangrijkste interventies zijn erkenning en geruststelling. Dat doet geen recht aan vrouwen met een premature ovariële insufficiëntie en de ongeveer 20% van vrouwen die dusdanig ernstige klachten hebben dat hun l(werkzame) leven ontwricht raakt.
Besproken worden:

Het bewijs van effectiviteit van leefstijl- voedings- en stressinterventies op overgangsklachten.
· De associatie tussen (ernstige) overgangsklachten en hart- en vaatziekten · Is er bewijs voor complementaire behandelingen?

De effectiviteit en veiligheid van een behandeling met (bio-identieke) hormonen.

Lezing Barbara Havenith, gynaecoloog. Een integrale kijk bij PMS en hormonale hoofdpijn

Een veel gehoorde klacht in de (huisartsen)praktijk is premenstrueel syndroom (PMS) en de ernstige variant PMDD (premenstrual disphoric disorder). De richtlijn van de NVOG beschouwt PMS als een psychosomatische aandoening en geeft aan dan voedings- en leefstijlinterventies effectief kunnen zien. Helaas worden deze stappen in de richtlijn niet nader uitgewerkt. Hoewel vrouwen met PMS geen andere hormoonspiegels hebben dan vrouwen zonder PMS zijn er wel degelijk aanwijzingen voor biochemische c.q. endocrinologische variatie. Uit eigen onderzoek van de Vrouwenpoli blijkt dat het oestrogeenmetabolisme bij vrouwen met PMS en PMDD frequent gestoord is. Het oestrogeenmetabolisme wordt inzichtelijk gemaakt en ook de mogelijke interventies ter verbetering hiervan worden besproken.

Menstruele migraine/ Hormonale hoofdpijn: Dit onderwerp is in de laatste jaren onderwerp van (farmacologisch) onderzoek. Een recente ontdekking is de rol van ‘calcitonin gene related peptid’. Er zijn echter ook ontdekkingen op het gebied van samenwerking darmmicrobiota en hersenwerking en overmaat aan histamine en voedingsintoleranties. Tot slot lijkt er eveneens een rol weggelegd voor bepaalde oestrogeenmetabolieten. Interventies op het gebied van voeding, leefstijl en stressmanagement kunnen ook hier een gunstig effect hebben.