Geriatrische gynaecologische problematiek

Gynaecologische problemen maken maar een klein deel uit van de medische problemen die zich bij oudere vrouwen kunnen voordoen. Soms zijn het de verzorgenden of mantelzorgers die een gynaecologisch probleem vaststellen en is het niet de patiënte die klaagt. Deze ervaart weliswaar een ongemak, maar vindt dat zelf vaak geen reden om te klagen: de klachten ontwikkelen zich in veel gevallen geleidelijk, waardoor gewenning kan zijn ontstaan. Riekende vaginale afscheiding, vaginaal bloedverlies, vulvaire huidafwijkingen en een forse genitale prolaps zijn voorbeelden van gynaecologische pathologie die meestal geleidelijk ontstaat.

Gynaecologisch onderzoek dient zo efficiënt mogelijk te gebeuren. Het kan zinvol zijn om verzorgenden of (wijk)verpleging hierbij te betrekken: de patiënte zal zich meer op haar gemak voelen, het onderzoek gaat sneller vanwege hulp bij het uit- en aankleden en het onderzoek biedt de mogelijkheid van instructies aan degenen die haar verzorgen.

Toereikende kennis van waarneembare vulvaire en vaginale pathologie is nodig voor herkenning. De juiste speculumkeuze en -hantering zijn nodig voor adequate vaginale inspectie en voor coöperatie van de patiënte. Genitale prolaps kan resulteren in zowel vesico-urethrale als recto-anale disfunctie. Correctie van de prolaps met een pessarium kan derhalve meerdere doelen dienen. Daarvoor is pessariumkennis en -kunde en bekendheid met pessariumcomplicaties nodig.

Deze cursus bestaat uit twee modules en een eindtoets.

INHOUDSOPGAVE

Module 1

Introductie

Casus I

Speculumonderzoek

•    Speculumkeuze

•    Ligging van patiënte bij speculumonderzoek

•    Speculum-lubricantia

•    Vestibulovaginale anesthesie

•    Afmetingen en mechaniek van het speculum

•    Speculum inbrengen 

•    Trucs bij onvoldoende zicht

Vaginale afscheiding

•    Behandeling vaginale afscheiding

•    Contra-indicaties voor oestrogeenmedicatie

Vaginaal bloedverlies

•    Niet-gynaecologische oorzaken PMBV

•    Atrofie vaginaal epitheel en endometrium

•    Vaginale en cervicale oorzaken PMBV

•    PMBV door endometriumpathologie

•    Tamoxifen

•    Vaginale en uteriene oestrogeenstimulatie 

Vulvaire huidafwijkingen

•    Vulvaire huidaandoeningen met jeuk

•    Vulvaire lichen simplex chronicus (VLSC)

•    Anogenitale lichen sclerosus (AGLS)

•    Vulvovaginale aandoening met pijn

•    Behandeling van vulvaire huidaandoeningen

Casus II

Module 2

Introductie 

Genitale prolaps

•    Orgaandisfuncties t.g.v. genitale prolaps

•    Rectokèle

•    Totaalprolaps

Pessaria

•    Pessariumvoorwaarden

•    Pessariumeigenschappen

•    Vaginawandconditie

•    Vaginale oestriol-ovules of vaginale oestriolcrème?

•    Pessariumplaatsing

•    Pessariumafmeting vaststellen

•    Inbrengen van het pessarium•    Pessariumcontroles

•    Pessariumcomplicaties

Evaluatie

Literatuur

•    Websites

Eindtoets

Leerdoelen

Na het volgen van module 1:

• kunt u een juiste speculumkeuze maken, weet u welke verdere benodigdheden u bij de hand moet hebben, weet u hoe u speculumonderzoek in rug- en zijligging kunt uitvoeren en weet u twee mogelijkheden om het zicht te verbeteren bij een prolaberende vaginawand
• kent u de meest voorkomende oorzaken van vaginale afscheiding bij ouderen, kunt u die oorzaken bij speculumonderzoek vaststellen en kunt u die behandelen
• kent u de meest voorkomende oorzaken van vaginaal bloedverlies bij ouderen, weet u wanneer een gynaecologisch consult aangewezen is en weet u wat u zelf kunt doen om het bloedverlies te verhelpen
• kent u de meest voorkomende vulvovestibulaire afwijkingen bij ouderen en de symptomen daarvan, kunt u de afwijking diagnosticeren en kent u de behandelmogelijkheden

Na het volgen van module 2:

• kent u de vesico-urethrale en recto-anale disfuncties die het gevolg kunnen zijn van genitale prolaps, weet u hoe u prolapsgerelateerde vaginale decubitus kunt behandelen, weet u hoe prolapsredressie in zijn werk gaat en hoe een recidief kan worden voorkomen
• weet u welke pessaria bij ouderen voorkeur verdienen, wat pessaria-indicaties kunnen zijn, hoe pessaria het best kunnen worden ingebracht en verwijderd, hoe decubitus kan worden voorkomen en hoe te handelen wanneer er sprake is van decubitus door pessariumdruk