Basiscursus ACT voor fysiotherapeuten

Gedragsverandering naar psychologische flexibiliteit met ACT

De focusverschuiving van aandacht voor ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag vraagt om een andere benadering van problematiek die op het terrein van de fysiotherapeut liggen. Het positieve gezondheidsconcept van Machteld Huber wordt steeds meer omarmt. Veerkracht en eigen regie zijn belangrijke uitgangspunten. De visie van ACT sluit hier mooi op aan.

Daar waar veel therapieën zich richten op klachtenreductie, richt ACT zich op gezonde coping. Het (ultieme) doel is dat mensen psychologisch flexibel (veerkrachtig) en zelfredzaam worden zodat ze een waardevol leven kunnen leiden al dan niet met klachten. Daarbij gaat het om aanleren en versterken van de ACT-vaardigheden (kernprocessen):

• Acceptatie: Actief toelaten van vervelende ervaringen.
• Defusie: Afstand nemen/ loskomen van je gedachten.
• Zelf als context: Flexibel omgaan met je zelf(beeld). Vergroten van zelfcompassie en andere perspectieven kunnen innemen.
• Hier en nu: Aandacht richten in het hier- en nu/mindfulness.
• Waarden: Stilstaan bij wat je echt belangrijk vindt in het leven en dit de richting laten bepalen en je keuzes op baseren.
• Toegewijd handelen: Activiteiten ondernemen gebaseerd op je waarden. Bereidheid om obstakels hierbij aan te gaan.

In essentie stelt ACT dat verzet, middels controle- en vermijdingsstrategieën (experiëntiële vermijding), tegen ervaringen die niet direct te beïnvloeden zijn (zoals pijn, gedachten en gevoelens), de lijdenslast juist versterkt. Dit gaat ten koste van waardevolle activiteiten. Onderliggende processen van cognitieve fusie en experiëntiële vermijding worden transparant gemaakt en aangepakt. In de fysiotherapie worden deze vaardigheden vertaald binnen de context van het bewegend functioneren. De veelvuldig gebruikte metaforen van ACT worden bijvoorbeeld ondersteund en versterkt met bewegings- en ervaringsgerichte oefeningen. Met ervaringsgericht leren worden vaak onbewuste automatische gedragingen van mensen aangeboord. Bewustwording is een essentieel proces voor duurzame gedragsverandering. Met ACT-vaardigheden leren we het vermogen van bewuste aandacht inzetten om automatische gedachten- en reactiepatronen te herkennen en hierop te reflecteren. Het stelt je in staat om bewuste keuzes te maken in plaats van automatisch te reageren wanneer je obstakels van het leven tegenkomt. Je ontwikkelt zowel je mentale kracht als een meer flexibele en milde levenshouding. Ik besteed ook vooral aandacht aan de eigen ervaringen om jouw embodiment te versterken. Je werkt niet alleen aan de psychologische flexibiliteit van je cliënt, maar ook aan die van jezelf!